Η ΔΕ του ΤΕΕ/Τμήμα Ηπείρου σε συνεδρίασή της εξέτασε τα στοιχεία της πρότασης και κατέληξε στα εξής:

Το σημερινό σύστημα οργάνωσης των μέσων του χωροταξικού σχεδιασμού περιλαμβάνει σχηματικά το Γενικό Χωροταξικό, τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού, τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού, τα Ρυθμιστικά σχέδια, τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, τις Πολεοδομικές μελέτες .( Έξι επίπεδα).

Στο ισχύον σύστημα οργάνωσης των μέσων χωροταξικού σχεδιασμού έχουν εντοπιστεί προβλήματα διαδικασιών και χρόνου σύνταξης των επιμέρους πλαισίων, συνοχής και συντονισμού μεταξύ τους και κυρίως εφαρμογής τους. Ο σχεδιασμός με στόχους εμπεριέχει και προτάσεις για να επιτυγχάνεται ισορροπία μεταξύ των  διαφόρων επιδιώξεων. Η σύγκρουση των συμφερόντων, σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής βούλησης υποστήριξης εφαρμογής οργανωμένων σχεδιασμών και την αδυναμία ειδικά της τοπικής αυτοδιοίκησης να ανταπεξέλθει στις πιέσεις των ομάδων επιδιώξεων, καθυστερούν τη σύνταξη και θεσμοθέτηση του σχεδιασμού και καθιστούν, ουσιαστικά, τα επίπεδά του μη  ενεργά. Αποτέλεσμα ο σχεδιασμός να μην πληροί το στόχο του – της συντονισμένης αειφόρου ανάπτυξης – αλλά να είναι ένα πλέγμα συγκερασμού συμφερόντων και να ακυρώνεται κάθε προσπάθεια ορθολογικής, βιώσιμης ανάπτυξης και προοπτικής με σταθερούς κανόνες.

Για την άρση των προβλημάτων είναι επιβεβλημένη, μετά και την εμπειρία εφαρμογής και εντοπισμού των αδυναμιών,

• η λήψη μέτρων που να εντάσσονται στη λογική της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των χωροταξικών και πολεοδομικών ρυθμίσεων και διαδικασιών,
• η πάταξη της γραφειοκρατίας, που αποτελεί όπλο και άλλοθι ακύρωσης κάθε  σχεδιασμού,
• η άρση της στρέβλωσης της πολυνομίας,
• η αποκέντρωση της κατάρτισης και της έγκρισης των επιμέρους επιπέδων.

Ο νόμος 2742/99, του χωροταξικού σχεδιασμού, προβλέπει ότι με το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού προσδιορίζονται - με προοπτική 15 ετών - οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές κατευθύνσεις για την ολοκληρωμένη χωρική αειφόρο ανάπτυξη και οργάνωση του εθνικού χώρου.

Στις προτάσεις της πιο πάνω Επιτροπής περιλαμβάνεται ουσιαστικά η κατάργηση του πρώτου επιπέδου χωροταξικού σχεδιασμού, δηλαδή του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΓΣΧΣΑΑ). Προτείνεται να αντικατασταθεί με «πολιτική δέσμευση σε κείμενο αρχών, πολιτικών προτεραιοτήτων και βασικών επιλογών της κυβερνητικής πολιτικής το οποίο δεν αποτελεί σχέδιο». Αυτό ακυρώνει τις βάσεις του χωροταξικού σχεδιασμού που είναι οι προτεραιότητες και στρατηγικές κατευθύνσεις της ολοκληρωμένης χωρικής οργάνωσης και αειφόρου ανάπτυξης του εθνικού χώρου σε βάθος χρόνου, και έχουν τύχει ευρύτερης αποδοχής, έχουν εγκριθεί με δημοκρατικές διαδικασίες και αποτελούν σταθερές αναφοράς δεσμεύσεων και στόχων.

Τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΣΧΣΑΑ) είναι εξειδίκευση και συμπλήρωση των κατευθύνσεων του υπερκείμενου σχεδιασμού, του Γενικού. Με την πρόταση της Επιτροπής μετονομάζονται σε Ειδικά Πλαίσια Χωρικής Οργάνωσης (ΕΠΧΟ) και αναγορεύονται σε πρώτο επίπεδο δεσμευτικού σχεδιασμού. Οι κατευθύνσεις για τομείς ή κατηγορίες χώρου των ΕΠΧΟ είναι πιθανόν, ακόμη και στη σύνταξή τους, να μην συντονίζονται με γενικές επιλογές και αποφάσεις, μιας και το κοινό όραμα για την πορεία του εθνικού χώρου – που πρέπει να είναι συμφωνημένο - δεν είναι δεσμευτικό. Τούτο αναγνωρίζεται και από την πρόταση της Επιτροπής που επισημαίνει ότι πρέπει να «διερευνηθούν τρόποι δεσμευτικότητας και επίλυσης συγκρούσεων».

Τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωρικής Οργάνωσης (ΠΠΧΟ) που προτείνονται αντιστοιχίζονται μετά τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) που ισχύουν. Αποκεντρώνεται η πρωτοβουλία κατάρτισης και έγκρισης. Παρατηρείται όμως ασάφεια στη χωρική αναφορά σχεδιασμού και στο φορέα εφαρμογής (φορέας κατάρτισης Αποκεντρωμένη Διοίκηση, φορέας εφαρμογής Περιφέρεια).

Προβλέπεται ότι στα ΠΠΧΟ θα περιλαμβάνονται ειδικές κατευθύνσεις για τα μεγάλα αστικά κέντρα (πρωτεύουσες περιφερειών). Αυτές οι κατευθύνσεις δεν είναι δυνατόν να επεκτείνονται σε εξειδικευμένα θέματα οργάνωσης του χώρου των κέντρων αυτών. Αυτό αποτελεί και αναχρονισμό και αποπροσανατολισμό στο χωροταξικό σχεδιασμό της Περιφέρειας. Διογκώνεται το ενδιαφέρον για ρύθμιση θεμάτων που αφορούν τα αστικά κέντρα που είναι μικρό αλλά σημαντικό τμήμα της Περιφέρειας.

Ουσιαστικά η πρόταση αυτή για τα ΠΠΧΟ έχει σαν αποτέλεσμα την κατάργηση των Ρυθμιστικών Σχεδίων των πόλεων πλην της Αθήνας και λιγότερο της Θεσσαλονίκης που συγχωνεύεται ρητά στο Περιφερειακό Πλαίσιο της Κεντρικής Μακεδονίας ως ειδικό τμήμα.

Για τις πόλεις που ήδη εκπονούνταν ρυθμιστικά σχέδια και τα περισσότερα βρίσκονται στο τελικό στάδιο, είναι ανορθολογικό να προτείνεται η κατάργησή τους. Η ενσωμάτωση του σχεδιασμού σε επίπεδο Καλλικράτειου Δήμου δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον σχεδιασμό ρύθμισης της περιοχής των αστικών κέντρων των πρωτευουσών που επεκτείνονται σε τμήματα άλλων όμορων Δήμων και όχι στο σύνολό τους.

Η παρακολούθηση της εφαρμογής, της συμπλήρωσης και της εξειδίκευσης των ρυθμιστικών σχεδίων, αποτελεί σημαντικό τμήμα ενός συνολικού σχεδιασμού και απαιτεί συνεχή ενασχόληση και διορθωτικές παρεμβάσεις. Διαπιστώνουμε ότι με την νέα πρόταση ένταξης των ρυθμιστικών σχεδίων στα ΠΠΧΟ δεν έχει προβλεφθεί αυτή η ανάγκη.

Το επόμενο επίπεδο σχεδιασμού προτείνεται να είναι τα Τοπικά ή Δημοτικά Πλαίσια Χωρικής Οργάνωσης (ΤΠΧΟ), χωρίς δεσμευτικό χαρακτήρα, που ορίζουν κατευθύνσεις οργάνωσης του χώρου σε επίπεδο Καλλικράτειου Δήμου ή και σε  διαδημοτικά επίπεδα. Αντιστοιχίζονται με τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) του σήμερα, χωρίς όμως την δεσμευτικότητά τους για την Διοίκηση και τους πολίτες με ότι αυτό συνεπάγεται (όροι δόμησης, έκδοση οικοδομικών αδειών , χρήσεις κλπ).

Αναγνωρίζεται από την πρόταση της Επιτροπής αυτή η αδυναμία και προτείνεται η «διερεύνηση δυνατοτήτων ενσωμάτωσης επιλεκτικών κανονιστικών ρυθμίσεων» που όμως ακυρώνει την καθαρότητα και την σαφήνεια των κανόνων και επιπέδων σχεδιασμού.

Το Σχέδιο Χρήσεων Γης ή Σχέδιο Τοπικών Ρυθμίσεων ή όπως επιλεγεί να ονομάζεται το επίπεδο αυτό του σχεδιασμού, αποτελεί την κύρια κανονιστική πράξη του χωρικού σχεδιασμού που τώρα είναι το ΓΠΣ. Ο κατακερματισμός στο χώρο και οι κατηγορίες εφαρμογής αντί να προσθέτει σε ελαστικότητα σχεδιασμού, καταντά άλλοθι καταστρατηγήσεων.

Εκτιμούμε ότι είναι ψευδεπίγραφη η επισήμανση ότι περιορίζονται τα επίπεδα σχεδιασμού από επτά σε πέντε. Απλά καταργούνται μόνο τα ρυθμιστικά των μικρών πόλεων όπως των Ιωαννίνων. Σχεδιασμός που χρόνια τώρα ταλανίζει την περιοχή μας και ακυρώνεται ακριβώς τη στιγμή που όλα ήταν έτοιμα να θεσμοθετηθεί, όταν όλες οι διαδικασίες διαβούλευσης έχουν ολοκληρωθεί, όταν έχει αρχίσει να διαφαίνεται κάποια ελπίδα για ολοκληρωμένο σχεδιασμό του Λεκανοπεδίου για μια προοπτική βιώσιμης ανάπτυξής του, με προστασία του τόσο σημαντικού και καθοριστικού χαρακτήρα του περιβάλλοντός του, της Λίμνης, του αγροτικού και ορεινού όγκου.

Η ΔΕ του ΤΕΕ/ΤΗ κρίνει ότι οι προτάσεις που έχουν γίνει δεν ανταποκρίνονται στην ανάγκη βελτίωσης του σχεδιασμού όπως την έχουμε οραματιστεί.

Είναι περισσότερο μια παράθεση μέσων χωροταξικού σχεδιασμού που θα επιτρέπουν την ένταξη σ αυτόν κάθε επιχειρηματικής πρότασης μόνο με το πρόσχημα της ευελιξίας και της διευκόλυνσης των επενδυτικών προγραμμάτων. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής μπορεί να υλοποιηθεί μια επένδυση «αρκεί να είναι συμβατή (και/η να εντάσσεται) σε 2 επίπεδα σχεδιασμού». Πιστεύουμε ότι η σταθερότητα σχεδιασμών της χώρας και οι ξεκάθαρες διαδικασίες διευκολύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και την ανάπτυξη.

Δεν γίνεται καμιά προσπάθεια αντιμετώπισης της παθογένειας του υφιστάμενου πλαισίου, με τη δημιουργία άλλης «κουλτούρας» σχεδιασμού και τρόπου αποφάσεων των τοπικών αρχόντων που δεν έχουν αποστασιοποιηθεί από την νοοτροπία εξυπηρέτησης της εκλογικής τους πελατείας.

Η χρήση των όρων Κατευθυντήριο, Δεσμευτικό και Κανονιστικό δημιουργεί επιπλέον ασάφειες ως προς τα όρια κάθε επιπέδου σχεδιασμού, μετατρέποντας την πολιτική βούληση απευθείας σε επιλογές σχεδιασμού των Περιφερειών και ειδικά των Δήμων.

Η ΔΕ του ΤΕΕ/ΤΗ εκτιμά ότι η πρόταση της Επιτροπής του ΥΠΕΚΑ:

• Απέχει μακράν της ουσιαστικής αντιμετώπισης των εντοπισμένων αδυναμιών και δυσλειτουργιών του υφιστάμενου συστήματος οργάνωσης των μέσων Χωροταξικού σχεδιασμού χωρίς να δικαιολογεί ανατροπή της υφιστάμενης οργάνωσης.
• Διαρρηγνύει την δεσμευτικότητα των υπερκείμενων σχεδιασμών στο όνομα της ευελιξίας.
• Αναλώνεται σε αλλαγή ονομάτων των ισχυόντων επιπέδων σχεδιασμού με μόνη πρόταση την κατάργηση των ρυθμιστικών σχεδίων των μικρών πόλεων.
• Με την πρόταση: καταργείται το βασικό επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού του Γενικού Πλαισίου και αντικαθίσταται από πολιτική δέσμευση που δεν αποτελεί σχέδιο.
• Δεν θεσπίζονται θεμελιώδεις αρχές, σύγχρονα εργαλεία και διαδικασίες δεσμευτικού σχεδιασμού.
• Δεν δημιουργείται σαφές πλαίσιο με ξεκάθαρους κανόνες και διαδικασίες για τον προσδιορισμό των κατευθύνσεων ανάπτυξης και δημιουργίας σταθερού περιβάλλοντος για επενδύσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες, χαρακτηριστικό των αναπτυγμένων κοινωνιών.